De bank die met de andere grote spelers aan één tafel wil zitten, ontkomt niet
aan het uitbetalen van (flinke) bonussen. Want of je het nu leuk vindt of
niet, de bankiers die voor hun werkgever miljarden aan inkomsten genereren,
willen daarvoor dik beloond worden.

Doet de werkgever dat niet, dan stapt de bankier net zo makkelijk over naar
een concurrent. Daarvan zijn voorbeelden te over, inclusief groteske
afkoopsommen zoals die gebruikelijk zijn in bijvoorbeeld de voetballerij.

Amerikaanse banken lijken nog het minst geleerd te hebben van de
kredietcrisis. Algemeen wordt aangenomen dat de prikkels die uitgaan van het
bonussysteem aan
de basis stonden van de noodzaak om (financiële) risico’s te nemen.
Jarenlang gold: hoe hoger het risico, hoe hoger de winst.

Trucs
Maar vooral Amerikaanse banken hebben eigenlijk nooit toegezegd de
bonussystematiek af te zullen schaffen. Integendeel. Nog steeds staat de
regel dat Goldman Sachs de helft van de winst uitkeert in bonussen aan de
verantwoordelijke bankiers. Die eisen dat, anders zijn ze weg. Goed, Goldman
Sachs gaat die bonussen nu in aandelen uitkeren en bovendien uitsmeren, maar
toch: ze worden wél uitgekeerd.

In landen waar de bonussen mogelijk fiscaal afgeroomd gaan worden, zoals in
Groot-Brittannië, dreigt Goldman Sachs te vertrekken.

Het uitsmeren van bonussen (uitgekeerd in bijvoorbeeld aandelen) betekent dat
je over een langere periode waardepapier krijgt. Dus kan je bij een bank
aankloppen en in één keer een dikke lening krijgen die aan de bank wordt
terugbetaald met de opbrengst uit de aandelen of met de periodieke
uitbetalingen in de vorm van de uitgesmeerde bonussen.

Als je dan ook nog eens ieder kwartaal, half jaar of jaar een nieuwe
bonusregeling krijgt dankzij de grote winsten die je binnensleepte, dan
lopen je inkomsten per jaar nog steeds aardig op. En zo zijn er nog wel meer
manieren om toch nog je premie binnen te slepen.

Maar niet alleen in de VS neemt het bonussenbal de komende weken weer een
aanvang. Ook in Groot-Brittannië, waar een aantal grootbanken is
genationaliseerd, zullen bonussen worden uitgedeeld - zélfs bij banken die
bijna geheel in handen zijn van de staat, zoals Royal Bank of Scotland.

De bestuursvoorzitter van RBS, Stephen Hester, heeft al aangekondigd dat hij
direct na de presentatie van de jaarcijfers het liefst een maand met
vakantie gaat naar een ver land. Want de bonusberichten zullen mensen
shockeren, zo weet hij zelf al zeker.

Bonus wijd verbreid
Ontkom je als bank aan de bonuscultuur? Nee. Zelfs als je je ambities fors
verlaagd hebt, zul je bonussen moeten uitkeren. Misschien niet aan de rijke
traders op de handelsvloer, maar dan toch nog altijd aan managers die meer
dan de gestelde doelen binnenhalen.

Zelfs bij staatsbanken kan de bonus kennelijk niet helemaal uitgebannen
worden. Onlangs stapte een personeelsfunctionaris bij ABN Amro nog op, naar
verluidt omdat hij voor zichzelf niet kon accepteren dat ABN Amro bonussen
blijft uitkeren. En de eerder aangehaalde Stephen Hester van RBS verklaarde
zichzelf een "gevangene van de markt"; hij móet wel bonussen
uitkeren, anders raakt hij goed personeel kwijt, berichtte
het Financieele Dagblad.

Jan Bouwens, hoogleraar Accounting aan de universiteit van Tilburg en
gespecialiseerd in prestatiemeting binnen organisaties, stelt dat Hester
gelijk heeft.

"Het aantal goede bankmanagers in de wereld is dun gezaaid. Alle banken
zitten in dezelfde kleine vijver te vissen. Wie niet biedt wat die mensen
willen, zal die mensen zien vertrekken naar de concurrent. Zo simpel is het."

Maas
De Nederlandse Code Maas, onlangs ingevoerd met steun van de Nederlandse
Vereniging van Banken (NVB) en dus de banken zelf, stelt onverdroten dat de
code voor alle Nederlandse banken geldt. Maar de NVB stelt daarbij ook dat
er uitzonderingen zijn voor filialen in het buitenland, waar de concurrentie
met bonusrijke banken groot is.

Dus zelfs als ING-bestuursvoorzitter Jan Hommen zegt dat hij de bonuscultuur
in zijn bank aan wil pakken, dan heeft hij het niet over héél ING. Dat geldt
voor alle banken met vestigingen in het buitenland.

De bonus blijft
Maar is het erg dat bankiers bonussen verdienen? Erger dan, bijvoorbeeld, een
directiesecretaresse die als bonus een dertiende en veertiende maand krijgt
bijgeschreven op haar bankrekening? Of erger dan een bonus voor een
advertentieverkoper die meer advertenties verkoopt dan hem ten doel gesteld
is?

Het grote probleem van de kredietcrisis was dat bankiers grote risico's namen
met geld (en hypotheken) van andere mensen. Neemt de bankier echter risico's
met het geld van de bank en verdient die bank daar zó goed aan dat het die
bankier een flinke bonus geeft, dan kan daar weinig tegen zijn.

"Als je ervan uitgaat dat mensen op basis van onderlinge competitie op
een bepaalde plek komen, dan hoort daar zoiets als een extra beloning bij",
zegt hoogleraar Bouwens.

Verbod onmogelijk én zinloos
Als morgen de overheid opeens bonussen en alles wat daarop lijkt verbiedt,
staan de banken binnen de kortste keren bij het Europese Hof die de banken
dan gelijk geeft. Als de overheid morgen bonussen helemaal wegbelast, zoals
de Britse regering onlangs voorstelde, dan heten de bonussen straks zodanig
anders dat ze buiten het fiscale kader vallen. Of ze worden gewoon ergens
anders uitgekeerd. Hoe dan ook, banken kunnen en zullen de regels ontwijken.

Verhuizing van hoofdkantoren naar een land dat minder moeite heeft met
bonussen is dan zeker ook een optie. En zulke landen zullen er altijd zijn,
stelt Bouwens. "Een groep landen dat samen besluit de bonussen aan te
pakken, creëert daarmee automatisch de ruimte voor een ander land om juist
soepeler te zijn."

"Bonussen proberen weg te belasten heeft geen enkele zin", weet
Bouwens zeker. Er zijn teveel manieren om zulke heffingen te ontlopen.

Ook de komende weken, als banken en andere bedrijven hun jaarverslagen
publiceren, zal blijken dat er weer bonussen zijn uitgedeeld. Ook al heten
ze in de boeken niet zo, maar noemt men ze 'pensioenbijdrage', 'variabel
deel prestatiebeloning', 'prestatiebeloning', 'achtergestelde lening',
'renteloze lening', 'overhead', 'extra bijdrage reiskosten' of gewoon 'loon'
(maar dan uitgekeerd in een ander land) of 'paarse olifant'.

Hoe dan ook, bepaalde mensen die goed hun best hebben gedaan zullen daarvoor
extra beloond blijven worden, linksom of rechtsom.

Lees verder:
- Bonussen
Londense City gaan flink omhoog
- 'Bonussen
oorzaak crisis'
- Failliet
Lehman betaalt bonussen
- Staatssteun
zet geen rem op bonus banken VS
- Obama
opnieuw in de aanval op banken
- Frankrijk
komt met speciale belasting op bonussen
- Eensgezindheid
EU aanpak bonussen

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl